Tối 22/2, 7.000 tấn dầu diesel và 2.000 tấn dầu hỏa đã được cất thành công tại NMLD Dung Quất, Quảng Ngãi, trước sự chứng kiến của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và hàng chục nghìn người dân miền cát trắng nơi khúc ruột miền Trung. Nguyên Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Văn An, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải, Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng, Chủ tịch HĐQT Petrovietnam Đinh La Thăng, Tổng Giám đốc Petrovietnam Trần Ngọc Cảnh và đông đảo đại diện lãnh đạo Tập đoàn, các đơn vị thành viên, CBNV-LĐ NMLD Dung Quất đã có mặt trong lễ đón dầu.

Trực tiếp kiểm tra việc rót dòng dầu đầu tiên vào khu bể chứa nhà máy, Thủ tướng không nén được niềm hân hoan và nỗi xúc động. Ông tự hào nói: "Đây là dòng xăng dầu thương mại đầu tiên được chế biến từ nguồn dầu thô của đất nước, cũng là sản phẩm đầu tiên được sản xuất từ nhà máy lọc dầu đầu tiên do Việt Nam đầu tư, sản xuất và vận hành; đánh dấu bước khởi đầu của ngành lọc hóa dầu Việt Nam".

Tại Lễ đón dòng dầu thương phẩm đầu tiên từ NMLD Dung Quất, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã biểu dương những con người đã ngày đêm bám công trường, đưa NMLD Dung Quất về đích trước thời hạn 44 tháng, và cho ra mẻ sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam. Thủ tướng cũng cho rằng, đây là tiền đề để Việt Nam tiếp tục xây dựng những nhà máy lọc dầu tiếp theo có qui mô lớn hơn, nhằm đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nước.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng biểu dương những người có nhiều đóng góp
cho công trình NMLD Dung Quất

Thủ tướng nhấn mạnh: "NMLD Dung Quất là dấu ấn, một công trình trọng điểm quốc gia, có ý nghĩa quan trọng về nhiều mặt kinh tế, chính trị, xã hội, quốc phòng, an ninh... trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước của tỉnh Quảng Ngãi và khu vực miền Trung".

Hàng chục nghìn người dân miền Trung đã đến chờ đợi từ cuối buổi chiều hôm qua, mong được tận mắt chứng kiến thời khắc dòng xăng dầu đầu tiên của đất nước chảy.

Mẻ sản phẩm đầu tiên của VN bao gồm 7.000 tấn diesel và 2.000 tấn dầu hỏa. Theo kế hoạch đến tháng 4 tới, NMLD Dung Quất sẽ tiếp tục cho ra thị trường các loại xăng A90, A92, A95 và xăng máy bay. Nhà máy sẽ hoạt động 100% công suất thiết kế vào tháng 8, mỗi tháng cung cấp 150.000 tấn xăng, 240.000 tấn dầu diesel, 23.000 tấn khí hóa lỏng LPG, trên 8.000 tấn Propylene, 30.000 tấn xăng máy bay Jet-A1và 25.000 tấn dầu FO. Dự kiến, trong năm 2009, NMLD Dung Quất sẽ sản xuất khoảng 2,6 triệu tấn sản phẩm các loại.

Trong buổi đón mừng mẻ xăng dầu đầu tiên của VN, UBND tỉnh Quảng Ngãi cũng đã công bố quy hoạch khu đô thị Vạn Tường và đặt tên đường Võ Văn Kiệt - để ghi nhớ công lao to lớn của vị cố Thủ tướng đã trực tiếp đề xuất với Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ cho xây dựng NMLD Dung Quất và thành lập Khu Kinh tế Dung Quất. Từ nay, tuyến đường 23 km từ ngã tư Bình Long trên Quốc lộ 1A đến Cảng Dung Quất được mang tên cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Nhân dịp này, Ban Quản lý Khu Kinh tế Dung Quất đã công bố chi tiết quy hoạch của khu đô thị mới Vạn Tường thuộc khu kinh tế. Khu đô thị này có diện tích gần 40.000 ha gồm 5 xã của huyện Bình Sơn, được xác định là một trong những trung tâm đô thị - công nghiệp và dịch vụ của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, với quy mô dân số khoảng 170.000 người vào năm 2030.

Các mốc thời điểm đáng nhớ

1. Giai đoạn từ 1977 đến 1991: Dự án Liên hợp lọc hóa dầu đầu tiên được hình thành từ năm 1977 do Công ty Beicip của Pháp thực hiện tại Nghi Sơn - Thanh Hóa trên cơ sở nguồn tài trợ từ Quỹ UNICO, với công suất 6 triệu tấn/năm. Nhưng đến năm 1979, dự án đã dừng lại vì gặp khó khăn về nguồn vốn.

Đầu những năm 1980, theo Hiệp định Hợp tác kinh tế - khoa học kỹ thuật giữa Việt Nam và Liên Xô, hai bên thống nhất địa điểm xây dựng khu Liên hợp lọc - hóa dầu tại thành Tuy Hạ, huyện Long Thành, tỉnh Đồng Nai. Năm 1986, Viện Nghiên cứu thiết kế lọc hóa dầu Liên Xô đã hoàn thành luận chứng nghiên cứu khả thi. Đầu những năm 1990, đã thực hiện giải phóng một phần của 3.000ha mặt bằng và khảo sát địa chất sơ bộ, chuẩn bị các điều kiện phụ trợ. Song do tình hình chính trị và thể chế của Liên Xô thay đổi, nên dự án không tiếp tục triển khai được.

2. Giai đoạn từ 1992 đến 1996: Sau khi dự án Thành Tuy Hạ gặp trở ngại, việc tiếp tục chuẩn bị xây dựng Nhà máy lọc dầu (NMLD) đầu tiên của Việt Nam được Chính phủ chỉ đạo khẩn trương hơn. Năm 1992, Chính phủ chủ trương mời một số đối tác nước ngoài liên doanh đầu tư xây dựng NMLD, trong đó có Liên doanh Petrovietnam/Total/CPC/CIDC do Total (Pháp) đứng đầu; CPC (Chinese Petroleum Corp) và CIDC (Chinese Investment Development Corp) của Đài Loan (Trung Quốc). Total đề xuất địa điểm xây dựng NMLD tại Long Sơn, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Năm 1994, Thủ tướng Chính phủ giao cho Tổng Công ty Dầu khí Việt Nam (PV) làm việc với các đối tác trên và dự kiến đặt tại Đầm Môn, vịnh Vân Phong, tỉnh Khánh Hòa.

Nhà máy Lọc dầu Dung Quất được xây dựng trên diện tích gần 800ha gồm cả mặt đất và mặt biển, gồm 14 phân xưởng công nghệ, trên 30 hạng mục hệ thống/phân xưởng phụ trợ và các hạng mục công trình biển; diện tích các gói thầu chính xấp xỉ 600ha; hơn 150.000 tấn vật tư, thiết bị; hơn 5 triệu mét dây cáp điện; gần 17.000 tấn thép các loại… Để có được NMLD Dung Quất, hơn 7.000 chuyên gia, kỹ sư, công nhân, 67 nhà thầu trong, ngoài nước đã phải làm việc liên tục trong 1.000 ngày đêm và 178 ngày đêm nước rút…

Năm 1994, Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã trực tiếp thị sát khu vực vịnh Dung Quất - Quảng Ngãi và đã phê duyệt về địa điểm xây dựng NMLD số 1 tại Quyết định số 658/QĐ-TTg và quy hoạch Khu kinh tế trọng điểm miền Trung, chính thức chọn Dung Quất - Quảng Ngãi làm địa điểm xây dựng NMLD số 1.

Việc lập luận chứng nghiên cứu khả thi chi tiết của dự án được tổ hợp gồm PetroVietnam, Total, CPC và CIDC tiếp tục thực hiện. Song đến tháng 9-1995, Total xin rút khỏi dự án do không đạt được thỏa thuận về địa điểm đặt nhà máy. Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo PV mời đối tác thay thế và tháng 2-1996, PV và các đối tác nước ngoài ký tắt thỏa thuận lập luận chứng khả thi chi tiết. Tuy nhiên, kết quả của luận chứng nghiên cứu khả thi cho thấy không thỏa mãn hiệu quả kinh tế và tiềm ẩn khó khăn trong việc thu xếp tài chính. Phía nước ngoài đã đề nghị Chính phủ Việt Nam hỗ trợ bằng cách cho dự án được hưởng một số ưu tiên, ưu đãi không nằm trong quy định của các điều kiện ban đầu. Vì vậy, đề nghị này không được phê chuẩn, nên cuối năm 1996, phía đối tác nước ngoài xin rút khỏi dự án.

3. Giai đoạn từ 1997 đến 1998: Sau khi các đối tác nước ngoài rút khỏi dự án, Chính phủ chỉ đạo PV tiếp tục lập luận chứng nghiên cứu khả thi và đến tháng 3-1997 hoàn thành với sự tham gia của các bộ Kế hoạch và Đầu tư, Khoa học - Công nghệ và Môi trường, Quốc phòng, Công nghiệp và Văn phòng Chính phủ, UBND tỉnh Quảng Ngãi.

Năm 1998, trong lúc Petrovietnam đang triển khai dự án thì cuộc khủng hoảng kinh tế khu vực châu Á diễn ra làm ảnh hưởng đến nền kinh tế của các nước trong khu vực, vì vậy việc huy động vốn thực hiện dự án gặp khó khăn.

4. Giai đoạn từ 1999 đến 2003: Tháng 8-1998, Chính phủ Việt Nam và Chính phủ Liên bang Nga ký Hiệp định Liên chính phủ và thống nhất giao cho PV và Liên đoàn Kinh tế hải ngoại nhà nước Liên bang Nga cùng làm chủ đầu tư. Song trong quá trình thực hiện, hai bên không đạt sự đồng thuận đối với một số vấn đề, nên phía Nga rút khỏi dự án. Công ty liên doanh Vietross chấm dứt hoạt động.

5. Giai đoạn 2003 đến nay: Việt Nam thực hiện hình thức tự đầu tư và triển khai xây dựng NMLD theo Quyết định số 546/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Hợp đồng chính xây dựng NMLD Dung Quất đã được Tập đoàn Dầu khí Việt Nam - chủ đầu tư - ký với Tổ hợp nhà thầu Technip gồm các nhà thầu Technip (Pháp), Technip (Malaysia), JGC (Nhật Bản) và Tecnicas Reunidas (Tây Ban Nha). Quá trình thực hiện dự án, tổng thầu Technip đã sử dụng hơn 100 nhà thầu phụ và nhà cung cấp thiết bị, dịch vụ của Việt Nam.