An Hiền

     Thông thường với một bộ sách nhiều tập thì tập đầu tiên luôn gây ấn tượng mạnh nhất. Các tập về sau cứ đuối dần và là nguyên nhân khiến độc giả mất dần sự kiên nhẫn theo dõi. Có nhiều lý do, trong đó có cả một chút nghiệt ngã của quy luật sáng tạo, làm nên điều đáng buồn ấy. Vì thế có thể coi bộ sách, “Những người đi tìm lửa”, thực chất là một bộ sách chân dung văn học khá đồ sộ, viết về truyền thống ngành Dầu khí thông qua từng cuộc đời cụ thể, là một ngoại lệ. Sau tập I “có nhiều bài được viết bằng thứ văn chương nhuần nhị và sang trọng” (Lê Lựu) cứ nghĩ khó mà các tác giả còn cảm hứng để viết tiếp một đề tài rất dễ bị lặp. Nhưng tập II ra đời tạo nên một bất ngờ. Nó được mọi người đánh giá hay hơn, hấp dẫn hơn hẳn tập I. Và bây giờ trước mặt bạn là Tập III của bộ sách, dầy nhất so với các tập trước.

     Trong tập thứ III này, “nhân vật” gồm 24 chân dung cá nhân và 6 chân dung tập thể, những người và đơn vị-vẫn theo tiêu chí từ hai tập trước-được coi là có thành tích nổi trội góp vào sự phát triển của Tập đoàn Dầu khí qua các thời kỳ. Điều khác chỉ là, càng những tập về sau, những gương mặt điển hình càng gần với đời thường hơn. Bản thân họ không bao giờ nghĩ lại có lúc mình trở thành nhân vật văn học. Bản thân họ cũng bất ngờ khi có dịp được ngồi nhớ về những kỷ niệm một thời tưởng chẳng ai còn muốn biết. Nhờ thế mà bạn đọc tiếp tục được cùng các nhân chứng phiêu lưu đến mọi miền đất nước, nếm trải những khổ cực, những mất mát không gì bù đắp nổi cũng như những giây phút hạnh phúc bất tận không dễ kiếm ở đâu khác, của những người đi tìm nguồn của cái quý giá của Tổ quốc.
Tuy viết về truyền thống ngành Dầu khí nhưng hiện thực từ mỗi cuộc đời, mỗi đơn vị luôn rộng lớn hơn đề tài cuốn sách, vượt khuôn khổ của một tập bút ký chân dung. Lịch sử của ngành hòa trộn trong những trang sử đẹp nhất của đất nước qua hồi ức chân thực của các ông Đông Hải, Dương Quang Thành, Trần Hiển, Đào Duy Chữ, Trần Hồng Trang, Trần Thái Vĩnh, Phạm Văn Kho, Nguyễn Sâm, Nguyễn Văn Kế… và nhiều người khác. Bạn đọc không chỉ thấy ở đây những khúc thăng trầm của một công việc cụ thể, cực kỳ gợi trí tò mò, là đi tìm kiếm dầu, mà còn gặp lại nhiều sự kiện lịch sử lớn của đất nước cũng như những câu chuyện cảm động về một thời, đã rất đáng được lưu giữ bởi trước sau nó cũng thành một phần di sản của quá khứ.

     Sự hiện diện của những nhà văn tên tuổi trong cuốn sách cũng phần nào nói lên tầm cỡ văn chương của nó. Đó là Lê Đình Cánh với giọng văn thẫm đẫm chất thơ và chút hóm hỉnh xứ Thanh trong “Một chuyện vui” và “Cuộc đời thanh khiết”; là Sương Nguyệt Minh kỹ càng trong từng câu chữ nhưng vẫn đầy chất lãng mạn trong khi thể hiện những chân dung thuộc loại vạm vỡ nhất của Ngành; nếu như Vũ Hữu Sự vẫn nổi tiếng từng trải cả về vốn sống lẫn kiến thức lịch sử, văn hóa khiến những bài viết của ông rậm rạp, ngồn ngộn, đầy lý sự… thì Võ Thị Xuân Hà tạo cảm giác bà là một cái cớ để nhân vật trút bầu tâm sự và bà chỉ làm việc sắp xếp chúng trong một trật tự ngôn từ đầy ngẫu hứng. Làm được vậy phải cao cường lắm! Thể hiện chân dung một trong những người sắc sảo, góc cạnh nhất, Người về nơi vắng vẻ của Chu Quý lại giống như một triết luận về cuộc đời, một triết luận sâu sắc về nhiều lẽ nhưng cũng rất thú vị. Chính vì những người làm sách biết chăm chút đến chất lượng văn học mà Những người đi tìm lửa cho bạn đọc có cảm giác không phải đang đọc những bài bút ký viết về những con người có thật nào đó, mà trước hết họ đang thưởng thức những bức vẽ nghệ thuật bằng ngôn từ. Nói như nhà văn Lê Lựu thì Những người đi tìm lửa có rất nhiều yếu tố để trở thành một bộ sách hay bởi theo ông: “tính hấp dẫn của nó nằm ngay ở chỗ, cả nhân vật (kèm theo là những sự kiện) và những tác giả thể hiện chân dung nhân vật ấy, đều là những người rất nổi tiếng”.

     Ngoài việc tái tạo lại truyền thống, lịch sử của ngành Dầu khí, điều đáng ghi nhận nữa của Những người đi tìm lửa là nó gieo vào người đọc rất nhiều niềm tin: Tin vào con người, tin vào cuộc đời, tin vào tương lai… Mỗi trang sách, mỗi sự kiện, mỗi cuộc đời trong đó đều muốn nói lên rằng, cho dù thế nào đi chăng nữa thì được sống, được yêu, được cống hiến hết mình cho mọi người luôn là niềm hạnh phúc lớn lao nhất. Nói một cách hình ảnh thì trong Những người đi tìm lửa chứa rất nhiều lửa, thứ lửa không chỉ soi đường, không chỉ làm tan băng giá mà còn thắp lên rất nhiều hy vọng. Cùng với những thành tựu thể hiện sự trưởng thành vượt bậc của ngành Dầu khí thời gian qua, bộ sách Những người đi tìm lửa là thành quả của một nỗ lực đáng quý cũng phải được ghi nhận và thêm một lần khẳng định nét đặc sắc đáng quý của văn hóa Dầu khí.
Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

Hà Nội tháng 7-2009

P.V. thực hiện

(*): Nhà xuất bản Hội nhà năm 2009