Kỳ 1: Tầm nhìn và bước đi

Cuộc hành quân không ngừng nghỉ

Tôi thích thú và rất tâm đắc với cái danh hiệu dành tặng những người làm dầu khí Việt Nam ở nước ngoài - “những người đi tìm lửa về cho Tổ quốc”.

Đó là những người mang trang phục màu đỏ, màu của lửa. Tôi đã nhìn thấy hình ảnh những con người mặc áo đỏ ấy giữa mênh mông băng tuyết Bắc Cực và cát vàng sa mạc. Mỗi người tự thân như một ngọn lửa cháy lên giữa cái mênh mông vô cùng tận ấy.

Tôi biết, trước khi mang lửa về cho Tổ quốc, họ đã tự thắp lên trong trái tim mình ngọn lửa nhiệt tình của tuổi trẻ, sẵn sàng dấn thân, cống hiến và hy sinh vì tương lai phát triển của đất nước.

Không có ngọn lửa đó dẫn đường không thể đi đến đích.

Công việc đầu tư tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí ở nước ngoài rất đỗi mới mẻ nhưng đầy khó khăn, thử thách. Vâng, chúng tôi đã đến với “những người đi tìm lửa” và thấy rằng, đó hoàn toàn không phải là một cuộc dạo chơi lãng mạn ở xứ sở thần tiên, chỉ có hoa thơm và cỏ lạ.

Hai địa danh chúng tôi đang hướng đến là khu tự trị Nhe-nhet-xki, vùng đầm lầy cực Bắc của nước Nga, quanh năm băng giá và sa mạc Sa-ha-ra ở Bắc Phi. Phải nói đó là những địa danh có sức vẫy gọi đối với bất cứ ai ưa mạo hiểm.

Người hướng dẫn chúng tôi trong cuộc hành trình thú vị này là anh Trần Bình Minh, Phó tổng Giám đốc Tổng công ty Thăm dò và khai thác dầu khí thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN/PVEP). Thật tình cờ và thú vị, Trần Bình Minh là con trai nhà báo Trần Tiến Đức, đồng nghiệp cũ quý mến của tôi ở Đài Truyền hình Việt Nam. 30 năm trước, năm 1980 tôi đã cùng nhà báo Trần Tiến Đức sang Liên Xô để tường thuật về chuyến bay vũ trụ Xô-Việt. Còn hôm nay, con trai anh đưa chúng tôi đến với những vùng đất lạ khác của nước Nga, nơi tình hữu nghị Việt Nga vẫn tiếp tục đơm hoa kết trái.

Cán bộ Việt Nam-An-giê-ri tại giàn khoan

Trong suốt cuộc hành trình, trên từng cây số, Minh và các đồng nghiệp của anh đã giúp chúng tôi góp nhặt thêm thông tin, kiến thức và cả những câu chuyện thực tế để có một cái nhìn toàn diện và sâu sắc hơn về một hướng đi chiến lược của ngành dầu khí Việt Nam trong những năm tới - đó là mở rộng thăm dò, khai thác dầu khí ở nước ngoài. Đây là một cuộc hành quân không ngừng nghỉ, được bắt đầu từ cách đây ngót chục năm, và đang tiếp tục được triển khai với một quy mô ngày càng phát triển, trên nhiều hướng, với nhiều cách làm năng động, sáng tạo và hiệu quả.

Một thông tin khá bất ngờ và ấn tượng đối với tôi là ở thời điểm hiện tại, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đang triển khai 19 dự án đầu tư ở nước ngoài, trên 4 châu lục Á, Âu, Phi, Mỹ La-tinh, trong đó có 3 dự án khai thác, 2 dự án phát triển mỏ và 14 dự án thăm dò. Tất nhiên đây là kết quả của cả một quá trình kéo dài trong nhiều năm. Mỗi dự án như vậy triển khai trong một hoàn cảnh và điều kiện khác nhau và đều phải trải qua một quy trình khá phức tạp và tốn khá nhiều thời gian.

“Đâu có dầu khí là ta cứ đi”

Đáng kể trước tiên là các dự án đang khai thác và đều đặn hằng ngày cung cấp sản phẩm-hai dự án tại Ma-lai-xi-a và một dự án tại Nga. Hai dự án được tiến hành ở Ma-lai-xi-a là ở lô PM 304 và lô SK 305.

Dự án PM 304 do Petronas là nhà điều hành, PVN/PVEP tham gia góp vốn với tỷ lệ 15%. Ngày 23-9-2006, dự án này đã cho dòng dầu đầu tiên và hiện nay đang khai thác với sản lượng 14.000 thùng dầu/ngày. Dự án tại lô SK 305 do hai bên Việt Nam và Ma-lai-xi-a điều hành chung, PVN/PVEP tham gia góp vốn với tỷ lệ 30%. Ngày 22-6-2010, dự án này cũng đã cho dòng dầu đầu tiên. Dự án quan trọng nhất đang khai thác tại khu vực Nhe-nhet-xki, một tỉnh tự trị nằm ở vùng cực Bắc phần châu Âu của nước Nga do Công ty liên doanh Rusvietpetro là nhà điều hành. Việt Nam góp vốn tỷ lệ 49%, phía Nga 51%. Dự án đã cho dòng dầu đầu tiên vào ngày 30-9-2010 và mỗi ngày đang khai thác khoảng 2.600 tấn dầu (khoảng 21.000 thùng). Hôm chúng tôi có mặt tại Mát-xcơ-va, Ban giám đốc Công ty Rusvietpetro hồ hởi báo tin vui đã hoàn thành kế hoạch khai thác 230.000 tấn dầu của năm 2010 và bắt đầu khai thác những tấn dầu đầu tiên của năm 2011.

Bên cạnh 3 dự án đang khai thác, PVN/PVEP đang triển khai hai dự án phát triển mỏ ở An-giê-ri và Vê-nê-xu-ê-la. Các dự án này hứa hẹn cho dòng dầu đầu tiên vào những năm tới đây. Dự án tại An-giê-ri triển khai tại lô 433a và 446b nằm giữa sa mạc Sa-ha-ra. Dự án này do PVEP là nhà điều hành ở giai đoạn thăm dò. Giai đoạn khai thác, thành lập công ty điều hành chung với sự tham gia của ba bên gồm PVN/PVEP, một công ty Thái Lan và Công ty Sonatrach của nước chủ nhà, trong đó PVN/PVEP góp vốn tỷ lệ 40% và tổng điều hành dự án. Dự kiến dự án sẽ cho dòng dầu đầu tiên vào năm 2013 và sẽ đạt sản lượng đỉnh khoảng 40.000 thùng/ngày. Còn dự án Ju-nin 2 tại Vê-nê-xu-ê-la do Công ty liên doanh Petromacareo điều hành, tỷ lệ góp vốn của PVN/PVEP là 40%. Cuối năm 2012 dự án sẽ cho dòng dầu đầu tiên với sản lượng 12.000 thùng/ngày, năm 2014 dự kiến đạt sản lượng 50.000 thùng dầu ngày và đến năm 2016 đạt 200.000 thùng dầu/ngày. Đây là dự án đầu tư ra nước ngoài quan trọng và lớn nhất của PVN/PVEP hiện nay.

14 dự án thăm dò được triển khai tại 12 nước là Cu-ba, Pê-ru, Lào, Cam-pu-chia, In-đô-nê-xi-a, Mi-an-ma, I-ran, Ma-đa-ga-xca, Công gô, Tuy-ni-di, Mông Cổ, U-dơ-bê-ki-xtan.

Như vậy, có thể thấy bản đồ đầu tư dầu khí của Việt Nam đang có thêm những điểm sáng mới. Đây chính là bước cụ thể hóa quyết định đúng đắn của Chính phủ về định hướng và mục tiêu cơ bản của chiến lược đầu tư ra nước ngoài trong lĩnh vực tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí. Về quan điểm đầu tư dầu khí ra nước ngoài, Chính phủ xác định rõ: Phát triển ngành dầu khí đồng bộ, mang tính đa ngành và liên ngành, trở thành một ngành kinh tế kỹ thuật quan trọng dựa trên tiềm năng dầu khí trong nước và nước ngoài; sử dụng có hiệu quả tài nguyên trong nước đồng thời phải tích cực đầu tư tìm kiếm, thăm dò ra nước ngoài, khai thác nhanh nguồn tài nguyên nước ngoài để bổ sung sự thiếu hụt từ khai thác trong nước, trên cơ sở đó phát triển ngành dầu khí bền vững, có khả năng cạnh tranh và bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước.

Định hướng phát triển của Chính phủ là lựa chọn khu vực có tiềm năng dầu khí cao, thuận lợi về quan hệ chính trị ở Trung Đông, châu Phi, Đông Nam Á, Nam Mỹ (Vê-nê-xu-ê-la), LB Nga và các nước thuộc Liên Xô trước đây để đầu tư. Mục tiêu đặt ra là trong giai đoạn từ 2006-2010 nâng tổng trữ lượng gia tăng ở nước ngoài đạt 35-40 triệu tấn dầu quy đổi. Đến giai đoạn 2011-2015 tổng trữ lượng gia tăng ở nước ngoài và mua tài sản đạt khoảng 40-45 triệu tấn dầu quy đổi. Riêng về khai thác dầu khí, năm 2010 đạt 0,7 triệu tấn năm và đến năm 2015 phải đạt 1-3 triệu tấn/năm. 

“Biết mình, biết người, trăm trận trăm thắng”

Lãnh đạo và cán bộ, nhân viên PVEP đều thống nhất cho rằng, quan điểm và định hướng phát triển cũng như mục tiêu chính phủ xác định là rất đúng đắn và rõ ràng nhưng để thực hiện thật không dễ dàng và đòi hỏi Tổng công ty cũng như cả Tập đoàn phải phấn đấu rất quyết liệt vì hoạt động đầu tư dầu khí ra nước ngoài đòi hỏi năng lực kỹ thuật, tài chính mạnh và có kinh nghiệm quản lý điều hành trong môi trường quốc tế. Việt Nam ta đi sau rất nhiều so với các nước, khi bước chân ra sân chơi thế giới, vấp phải sự cạnh tranh khốc liệt với các đối thủ có tiềm lực kinh tế mạnh, dày dạn kinh nghiệm. Trong thị trường đầu tư dầu khí ở nước ngoài, nếu so với các nước như Ấn Độ, Trung Quốc thì tiềm lực kinh tế, kỹ thuật cũng như năng lực cạnh tranh của ta rất hạn chế.

Xung quanh vấn đề này, anh Trần Ngọc Sơn, Tổng đại diện của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam tại LB Nga cho chúng tôi biết thêm: “Vì dầu khí là nguồn năng lượng không tái tạo, nhu cầu năng lượng dầu khí của các quốc gia trên thế giới ngày một tăng cao, các nước đều đổ xô đi tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí ở bất cứ đâu có thể, nên các khu vực có tiềm năng dầu khí có thể thăm dò, khai thác ngày một ít. Có thể nói lúc này các “miếng ngon” đã hết, còn lại những miếng “xương xẩu” thôi. Việt Nam mình thuộc nước chậm chân nên các hoạt động dầu khí thường ở những địa bàn có điều kiện địa lý khó khăn, môi trường đầu tư rủi ro, khó có thể nói trước có thành công không, hiệu quả đến đâu. Các cụ nói “trâu chậm phải uống nước đục”. Giờ là lúc chúng ta phải tìm đến cả những chỗ các “đại gia” đã khảo sát rồi bỏ đi. Phải rất kiên nhẫn trong sự nghiệp này. Không có chuyện ngồi chờ người khác bày sẵn mâm bát rồi mình đến xơi…”.

Tôi hiểu thêm một điều là trong cuộc hành quân đi “tìm lửa” này, thật khó có thể mong đợi “đánh đâu thắng đấy”, “trăm trận, trăm thắng” được. Phải chuẩn bị tinh thần và dũng khí để chấp nhận cả những rủi ro và thất bại. Đồng ý là phải đặt tính hiệu quả lên hàng đầu nhưng làm sao có thể nhìn trước mọi thứ! Đây thực sự là bài toán khó đối với PVN/PVEP.

Phó tổng giám đốc PVEP Trần Bình Minh cho biết, việc mở rộng đầu tư thăm dò, khai thác dầu khí ở nước ngoài nhất thiết phải dựa trên nguyên tắc hiệu quả kinh tế. Vì vậy, Tổng công ty phải tính toán rất kỹ để tối ưu hóa cơ cấu đầu tư cho từng thời kỳ cụ thể để giảm thiểu rủi ro, tăng hiệu quả đầu tư. Tại thời điểm hiện tại PVN/PVEP ưu tiên mua tài sản hoặc mỏ đang phát triển hoặc khai thác. Trong lựa chọn đối tác để đầu tư, ưu tiên chọn những đối tác lớn như Petronas, Zaruberznheft và Gazprom.., để hình thành liên minh tham gia đầu tư, đấu thầu các dự án, đồng thời chú ý lựa chọn những dự án có tính khả thi cao, thuận lợi về quan hệ chính trị để đầu tư.

Do tiềm lực kinh tế, trình độ, kinh nghiệm của ta so với nhiều đối tác quốc tế khác còn có những hạn chế nên PVN/PVEP rất linh hoạt, đa dạng các hình thức đầu tư. Có thể là hợp đồng chia sản phẩm, hợp đồng liên doanh, hợp đồng trợ giúp kỹ thuật hoặc hợp đồng dịch vụ, mua tài sản/mỏ đang phát triển hoặc khai thác… Tùy hoàn cảnh và điều kiện cụ thể của từng dự án PVN/PVEP có thể giữ vai trò điều hành hoặc tham gia với tỷ lệ thích hợp nhằm cân đối cơ cấu đầu tư, giảm thiểu rủi ro, nâng cao hiệu quả dự án.

Trong đánh giặc, các bậc tiền nhân đã truyền dạy “biết địch, biết ta, trăm trận, trăm thắng”. Chính với cách suy nghĩ “biết mình, biết người”, thời gian qua đội ngũ cán bộ xây dựng các dự án của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam và Tổng công ty PVEP đã có những tham mưu, đề xuất đúng, trúng, hiệu quả… và những giải pháp linh hoạt, sáng tạo, góp phần đáng kể vào những thành công bước đầu trong công cuộc thăm dò, tìm kiếm và khai thác dầu khí ở nước ngoài.

(Theo Báo Quân đội Nhân dân)