Một đời gắn bó và cống hiến cho ngành, ông một đời chắt chiu niềm tự hào khôn tả: “Tôi đã luôn được tin tưởng và trọng dụng”. Đến hôm nay, những đóng góp của ông tiếp tục được ghi nhận, được tôn vinh, xứng đáng là một trong “50 gương mặt tiêu biểu của ngành Dầu khí” trong suốt chiều dài lịch sử.

Hạt giống nảy mầm nơi đất tốt

Vào những ngày đầu Liên đoàn Địa chất 36 trực thuộc Tổng cục Địa chất được thành lập (10/1969) với nhiệm vụ xây dựng quy hoạch và triển khai nghiên cứu tìm kiếm thăm dò dầu khí trong nước, chàng trai trẻ Lê Văn Hùng cũng bước những bước chân đầu tiên vào Trường đại học Hóa Dầu ở Bacu, cái nôi dầu khí thuộc Liên Xô cũ, với ngành học Địa vật lý – Dầu khí.

Ông Lê Văn Hùng

Xuất thân trong một gia đình có truyền thống cách mạng ở vùng đất địa linh nhân kiệt – xứ Đoài, Lê Văn Hùng lớn lên trong sự giáo dưỡng nghiêm khắc của người cha, nguyên là một cán bộ cao cấp nổi tiếng ngành Công an. Nhân cách và bản lĩnh được hình thành từ thuở nhỏ là tố chất giúp anh tu dưỡng học hành, rèn luyện trở thành trường hợp tiến bộ đặc biệt, vinh dự được kết nạp Đảng ngay khi còn học ở Trường phổ thông cấp 3 thị xã Sơn Tây. Anh là một trong những thanh niên ưu tú được Nhà nước lựa chọn cử sang Liên Xô học tập để sau này về xây dựng đất nước.

Khi tìm hiểu để viết về anh, tôi ngỡ ngàng được biết, anh là đồng hương, là anh trai của cô bạn cùng lớp tôi thuở nhỏ. Vào đêm ngày 20 rạng 21/11/1970, cả thị xã Sơn Tây bị đánh thức bởi tiếng súng trọng liên và pháo sáng rực trời. Máy bay Mỹ tập kích Trại giam Sơn Tây cứu phi công. Chẳng những cứu không được phi công, chúng còn sát hại 8 mạng người. Cái đêm định mệnh ấy đã cướp đi của Lê Văn Hùng sinh mạng người mẹ hiền và cô em gái nhỏ đang học lớp 6, hai người em còn lại bị thương. Trường cấp 2 Phùng Hưng đã tổ chức tang lễ cho em gái nhỏ xấu số của anh trong chan chứa nước mắt học trò và những vòng hoa trắng tinh khiết.

Xa nhà, xa quê hương, đau thương tột cùng ấy được anh nén sâu trong tim, nuôi dưỡng và thôi thúc một động lực, một nghị lực sống và phấn đấu. 6 năm được đào tạo bài bản và trưởng thành ở trung tâm chính trị, văn hóa và kinh tế của Azerbaijan, thành phố bên bờ biển Caspian, hình ảnh những giếng dầu ở Bacu từng ngày ám ảnh người trí thức trẻ Lê Văn Hùng, tạo nên một khát khao cháy bỏng: Tìm dầu cho Tổ quốc.

Lúc ấy, phương pháp tìm dầu khí tiên tiến đã được đưa vào ứng dụng trong thực tế là Phương pháp địa vật lý dựa trên nguyên tắc sóng địa chấn phản xạ để vẽ cấu trúc địa chất ở các độ sâu từ 5 đến 7km, làm cơ sở để phát hiện ra các mỏ dầu khí, đã được hiện đại hóa gọi là phương pháp địa chấn “điểm sâu chung”.

Trở về nước năm 1973, kỹ sư Lê Văn Hùng được điều về Đội 4, Đoàn 36F, trực tiếp đứng máy địa chấn, áp dụng chính phương pháp “điểm sâu chung” để vẽ bản đồ địa chấn vùng Kiến Xương, Tiền Hải, Thái Bình. Năm sau, Tổng cục Địa chất được trang bị Trạm Xử lý số liệu địa chấn đầu tiên “máy tính điện tử IICZ4” (một trong 2 chiếc duy nhất ở Việt Nam thời ấy) và Lê Văn Hùng được giao là kỹ sư đứng máy để tính toán vẽ các cấu tạo địa chất. Tháng 3-1975, dòng khí thiên nhiên và condensate có giá trị thương mại tại giếng khoan 61 Tiền Hải – Thái Bình được phát hiện, mở ra niềm tin tưởng lớn lao đối với sự nghiệp Dầu khí nước nhà, cũng là phần thưởng tinh thần đầu tiên cho anh.

Ngay sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Tổng cục Dầu mỏ và Khí đốt Việt Nam được thành lập, đánh dấu một giai đoạn phát triển mới của ngành Dầu khí Việt Nam. Hoạt động tìm kiếm thăm dò dầu khí được triển khai mạnh mẽ ở cả miền Bắc, miền Nam và ở một số lô thềm lục địa Nam Việt Nam. Lê Văn Hùng trở thành thư ký cho Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Biên, vị lãnh đạo đầu tiên được coi là pho Bách khoa toàn thư sống với tầm nhìn sâu rộng trong việc quy hoạch phát triển ngành.

Hạt giống tốt có đất tốt để nảy mầm, kỹ sư Lê Văn Hùng có đất để “dụng võ”, để phát lộ tài hoa. Bên cạnh vốn kiến thức sẵn có, giờ đây anh được truyền thụ thêm những phẩm chất của người lãnh đạo, tiếp thu tài thao lược của những vị tướng lĩnh nơi trận tiền, anh được Bộ trưởng Đinh Đức Thiện tin tưởng cử đi học Trường Nguyễn Ái Quốc, đào tạo thành cán bộ “nguồn” cho tương lai.

Nhân tài quyền biến xuất mưu sâu

Những năm cuối thập niên 70 đầu 80 của thế kỷ trước là giai đoạn khó khăn nhất của đất nước. Kinh tế kiệt quệ sau chiến tranh, đặc biệt là hai cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc và biên giới Tây Nam.

Với ngành Dầu khí, chỉ có ai từng ăn bo bo đi tìm dầu ở giai đoạn này mới thấu hiểu sự nghiệp ấy gian nan đến độ nào. Ngay trong nội bộ ngành cũng có nhiều trường phái, quan điểm khác nhau. “Chúng ta liệu có dầu hay không? Làm cách nào để thăm dò và khai thác dầu khí ở thềm lục địa?”…, là những câu hỏi nhức nhối đến tâm can của nhiều người. Đầu tư quá lớn, rủi ro quá cao. Công nghiệp dầu khí quá mới mẻ, đặc biệt là việc khai thác ở vùng thềm lục địa. Tìm vốn ở đâu, mời ai vào tìm kiếm thăm dò, phân chia quyền lợi ra sao???…, cũng đều là những nan đề khó giải.

Trong giai đoạn bị Mỹ và phương Tây cấm vận ngặt nghèo, viện trợ của các nước XHCN không còn nữa, được lãnh đạo Đảng và Nhà nước định hướng và chỉ đạo sâu sát, ngành Dầu khí đã sáng suốt và ứng xử khôn ngoan khi quyết định đúng đắn việc tiến hành đàm phán và mời người anh em chí tình, chí nghĩa Liên Xô vào cùng thăm dò, khai thác. Với niềm tin lớn lao, chúng ta dành cho Bạn những quyền lợi xứng đáng.

Cương vị thư ký Tổng cục trưởng đã cho Lê Văn Hùng nhiều kinh nghiệm và một góc nhìn toàn cục về sự phát triển ngành Dầu khí. Ông bắt đầu được giao trọng trách.

Chặng đường 10 năm, từ năm1979 đến 1989, ở lứa tuổi sung mãn nhất của cuộc đời, ông đã “cháy” hết mình cho sự nghiệp dầu khí ở mọi cương vị khác nhau. Tham gia vào các vòng đàm phán với Liên Xô về Hiệp định Liên doanh Dầu khí Việt – Xô, Hiệp định được ký kết, ông trở thành Phó phòng Kinh tế Kế hoạch đầu tiên của Liên doanh Vietsovpetro. Thời gian này Lê Văn Hùng được làm việc cùng những người Nga, với sự gắn bó nghĩa tình, đồng cảm sâu sắc và bởi không vướng rào cản ngôn ngữ, lại được một nhà kinh tế công huân Liên Xô, Kinh tế trưởng của Liên hiệp toàn Liên bang bồi dưỡng, ông đã hóa thân thành một “lực lượng” tinh thần và trí tuệ không thể thiếu trong hầu hết các quyết định quan trọng xây dựng và phát triển Vietsovpetro cũng như mối quan hệ giữa hai nước. Đặc biệt, ông được tham gia toàn bộ quá trình đàm phán (từ năm 1988 đến 1991) sửa đổi nội dung Hiệp định Liên Chính phủ về dầu khí với Liên Xô, đây là cả một quá trình “nghệ thuật” mang ý nghĩa chính trị và kinh tế to lớn, vừa giữ được mối quan hệ tốt đẹp với bạn, vừa góp phần bảo đảm quyền lợi cao nhất cho đất nước. Trong vai một “mưu sĩ”, ông và các đồng nghiệp đã góp phần tài trí, kiến thức quan trọng vào suốt quá trình đàm phán song phương và mở cánh cửa hợp tác đa phương.

Hiệp định chính thức được sửa đổi mở ra một trang mới cho lịch sử ngành Dầu khí nước nhà. Ta đã mời những công ty dầu khí nước ngoài vào tham gia tìm kiếm, thăm dò tại thềm lục địa Nam Việt Nam với số tiền thu được qua các hợp đồng phân chia sản phẩm của các công ty dầu khí nước ngoài lên tới hàng trăm triệu USD; ký được nhiều hợp đồng dầu khí, phát hiện được hàng chục mỏ dầu khí công nghiệp ở những nơi mà các công ty trước đây từng thăm dò và không tìm thấy dầu. Công nghiệp dầu khí Việt Nam tiến một bước dài, thậm chí tạo nên những kỷ lục mới, công nghệ mới, lý thuyết tìm kiếm thăm dò mới, với đặc thù của thềm lục địa ở ta, chúng ta đã tìm thấy dầu trong tầng đá móng, điều chưa từng thấy trong lịch sử khai thác dầu khí thế giới.

Ông Lê Văn Hùng từng kinh qua nhiều vị trí công tác như: Bí thư Đoàn thanh niên và Bí thư Đảng bộ bộ máy điều hành đầu tiên của XNLD, Phó chánh văn phòng Tổng cục Dầu khí, rồi đến Phó vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế Tổng cục Dầu khí, Giám đốc Công ty Chế biến – Kinh doanh sản phẩm dầu khí. Luôn là người lính tiên phong, khai phá mở đường, nơi nào có ông, công việc bộn bề cũng được khai thông ổn thỏa, ông luôn tự hào rằng đã chứng kiến hầu hết những năm tháng thăng trầm của ngành “tôi luôn được tin tưởng, trọng dụng và được tham gia vào những công việc quan trọng”.

Ông là một mẫu quân sư “túc trí đa mưu”, luôn vận dụng tri thức để đưa ra những kiến giải sáng suốt giúp cho lãnh đạo ngành có những quyết định đúng đắn, kịp thời trong những bối cảnh khó khăn nhất. Ông luôn được tin dùng vì lẽ đó.

Gió ngược chiều cho diều bay cao

Khi Petrovietnam được thành lập, ông trở thành Trưởng phòng Thương mại thị trường đầu tiên, lại bắt đầu một cuộc chinh phục mới. Lúc này Nhà nước đang giao cho Bộ Thương mại độc quyền ngoại thương. Ông cho rằng, dầu khí chính là ngành hội nhập sớm nhất, toàn diện nhất với thế giới bên ngoài, cơ chế này sẽ bó chân, bó tay dầu khí, làm mất đi thế chủ động. 8 năm ông một mặt nhọc lòng tính toán, lăn lộn với thương trường khi cả nước còn bỡ ngỡ với khái niệm kinh tế thị trường, mặt khác thuyết phục và minh chứng với các cơ quan Chính phủ, từng bước giành quyền làm chủ khâu nhập khẩu trang thiết bị vật tư của ngành, từng bước chủ động công tác xuất khẩu dầu thô, đảm bảo an toàn cho hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí, mang về cho đất nước những khoản ngoại tệ lớn. Công tác xuất nhập khẩu dầu khí trên thực tế cũng là bước thí điểm của Nhà nước để xóa bỏ độc quyền về ngoại thương.

Khắc họa chân dung một người lao động quên mình như ông trong một bài viết là điều không thể. Cuộc đời và sự nghiệp của ông đủ phong phú cho một thiên tiểu thuyết, đủ dầy dặn cho một khát khao chinh phục. Một thời trăn trở với Liên doanh, những năm lăn lộn với thị trường và… những ngày quên mình với bảo hiểm dầu khí.

Có thể nói, giai đoạn làm Tổng giám đốc, Chủ tịch HĐQT Công ty Bảo hiểm Dầu khí (PVI) là 8 năm hào khí nhất, cũng là thử thách cam go nhất trong sự nghiệp của ông Lê Văn Hùng. Ngành Bảo hiểm Việt Nam còn quá trẻ, quy mô nhỏ, chưa đủ uy tín và sức mạnh, thiếu kinh nghiệm và non nớt với thương trường, không tự quyết được phí bảo hiểm của các công trình lớn. Kinh doanh bảo hiểm lại là một lĩnh vực có vốn đầu tư rất lớn, lợi nhuận cao nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro có thể mang tính thảm họa. Nhiệm vụ bảo đảm khắc phục rủi ro và an toàn cho hoạt động dầu khí là đối mặt với “mạo hiểm chồng lên mạo hiểm”. Hai thử thách lớn nhất của PVI được xem như là những bước ngoặt sóng gió mà “thuyền trưởng” Lê Văn Hùng trực tiếp lèo lái vượt qua. Đó là thảm họa 11-9 năm 2001, “cơn sóng thần” từ Mỹ tràn ra thế giới nhấn chìm thị trường bảo hiểm quốc tế, PVI chênh vênh trên bờ vực phá sản. Tiếp đó là giai đoạn bảo vệ sự tồn tại của thương hiệu bảo hiểm chuyên ngành Dầu khí PVI khi có chiến lược ngành bảo hiểm định sáp nhập PVI vào Bảo Minh, thương hiệu PVI có nguy cơ mất trắng.

Cái cách mà PVI vượt qua hai thử thách ấy chỉ có thể gọi là kỳ tích.

Bất cứ ai từng làm việc ở ngành BHDK đều hiểu rõ kỳ tích ấy được dựng nên bằng bao nhiêu mồ hôi và nước mắt.

Cũng bởi gió ngược chiều nên diều đã bay cao.

Để đến hôm nay, sau 15 năm, BHDK đã trở thành đơn vị Anh hùng, trở thành PVI Holdings, tập đoàn bảo hiểm đứng đầu Việt Nam và có thương hiệu uy tín trên thế giới.

Là một trong số ít người được vinh dự đón nhận cả bộ 3 tấm Huân chương Lao động hạng Nhất, Nhì, Ba cùng nhiều Bằng khen của Chính phủ, danh hiệu Doanh nhân Tâm Tài Việt Nam, Doanh nhân Việt Nam tiêu biểu…, những đóng góp của ông Lê Văn Hùng với PVI nói riêng và ngành Dầu khí nói chung… khiến người ta nhớ về ông như nhớ về những giai thoại hào hùng trên hành trình xây dựng và phát triển.

Hơn 40 năm trao trọn cuộc đời cho sự nghiệp Dầu khí, sự thủy chung son sắt của ông cũng trở thành giai thoại. Có một chuyện nổi tiếng được nhiều người biết về ông, năm 2004, khi những người xây dựng chiến lược bảo hiểm Việt Nam đã quyết định sáp nhập Bảo hiểm Dầu khí vào Bảo Minh, Bộ Tài chính đã thông báo cho các công ty bảo hiểm và môi giới bảo hiểm đang hoạt động tại Việt Nam việc này, trong “quy hoạch” sẽ giao cho ông giữ một trong những vị trí lãnh đạo của công ty mới, ông cho rằng những tính toán ấy là không chính thống và việc bảo vệ thương hiệu “Bảo hiểm Dầu khí” là cần thiết và chính đáng. Ông đã từng nói: “Thà tôi về làm chuyên viên Petrovietnam chứ không bao giờ chấp nhận làm lãnh đạo ở lĩnh vực khác”. Con người ông là vậy, bộc trực và khảng khái, nghĩa khí lẫm nhiên. Ngành Dầu khí còn lưu giữ mãi hình ảnh một người đồng chí, người anh, người bạn hết lòng tận tụy, trách nhiệm với công việc, tận tâm tận tình với đồng nghiệp.

Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của ông Lê Văn Hùng, bên cạnh người vợ tảo tần hết mực lo toan, ông có hai người con một trai, một gái giỏi giang hiếu thảo, họ đã trở thành “hậu phương lớn”, điểm tựa vững chãi, nguồn động lực vô bờ bến cho những hoài bão và khát khao cống hiến của ông.

Đến hôm nay, tiếng là hưu trí nhưng ông vẫn không chịu cất gánh trên vai, ông lập ra công ty riêng để truyền kinh nghiệm và gây dựng sự nghiệp bền lâu cho con cháu. Theo ông, một đời làm doanh nhân cũng như một đời thi sĩ, giống như con tằm vậy, không cách nào nghỉ ngơi cho được:

Xuân tàm đáo tử ty phương tận
Lạp cự thành hôi lệ thủy can
(Nến lớn thành tro lệ chẳng tàn
Tằm xuân đến chết vẫn còn vương tơ)

Đó chính là một căn cội khác góp phần làm nên hình ảnh Lê Văn Hùng đặc biệt hơn, hấp dẫn hơn. Thơ như liệu pháp tinh thần giúp ông vượt qua mọi sóng gió, giúp cho những khắc khoải của ông có nơi nương náu lúc trầm lắng suy tư. Thơ gắn bó với ông như hình với bóng, lúc khổ tận cam lai, khi hỉ nộ bi hài, với bản nhật ký bằng thơ, hàng trăm bài, tâm hồn thơ đã khiến cuộc đời ông thăng hoa thành một bản anh hùng ca bất hủ.

Cuộc sống vần vũ đó đây
Thương trường thật là khốc liệt
Doanh nhân mỗi người phải biết
Thành bại là do chính mình.

Ngoài khơi, lửa đuốc trên những giàn khoan từng ngày rực sáng, trong đất liền, ông là “ngọn đuốc nhỏ”… luôn cháy bỏng lửa nhiệt tình.

(Theo Petrotimes)