1. Chúng tôi có mặt tại xã Thông Thụ (tỉnh Nghệ An) - vùng đất heo hút bậc nhất của tỉnh - vào một buổi sáng mù sương. Con đường men theo sườn núi, quanh co giữa đại ngàn, đi hàng trăm kilômét mà không thấy bóng một ngôi nhà.

Được cán bộ xã chỉ dẫn, chúng tôi ngồi xuồng máy để thăm hồ thủy điện. Hàng ngàn km2 mặt nước yên bình ấy từng là những bản làng của ngườn dân - nay đã hóa thành hồ chứa khổng lồ và cũng là nơi bắt đầu cuộc sống mới cho hàng trăm hộ dân ven bờ.

Anh Lang Văn Sáng, người đàn ông dân tộc Thái ở bản Pù Duộc, đón chúng tôi bằng nụ cười hiền, tay thoăn thoắt rải thức ăn cho đàn cá. “Ngày trước, nhà mình nghèo lắm”, anh Sáng kể. Đất xấu, làm nương rẫy quanh năm không đủ ăn. Anh cũng thử nuôi vài lồng cá nhỏ trên dòng sông Chu, nhưng rồi cá bị bệnh, chết trắng cả lồng.

Nay thì khác rồi, có cán bộ hướng dẫn, có chính sách hỗ trợ làm lồng, anh mạnh dạn đầu tư 20 lồng, mỗi năm thu được hàng chục tấn cá, thương lái từ Vinh, Thái Hòa lên tận nơi mua. Cuộc sống của gia đình anh Sáng đã đổi thay "một trời một vực". Ngắm nhìn những con cá trắm, cá chép quẫy nước tung bọt trắng, phản chiếu ánh nắng như bạc, tôi thấy trong ánh mắt anh không chỉ là niềm vui được mùa mà là niềm tự hào của người tự tay tạo dựng nên cuộc sống mới.

Cách đó không xa, ở bản Piềng Văn, anh Trần Văn Thuận đang kiểm tra lồng nuôi giữa làn sương sớm. 60 lồng cá của anh xếp đều tăm tắp, buộc chắc bằng dây neo vào bờ. “Trước kia, nhà mình đói quanh năm, giờ nhờ cá mà đủ ăn, còn dư. Mỗi năm thu gần 700 triệu đồng, trừ chi phí còn lãi hơn 200 triệu đồng”, anh Thuận cười tươi, tay chỉ xuống đàn cá đang ăn như sôi nước.

Dưới mặt hồ rộng hơn 2.100 ha, gần 50 hộ dân với hơn 600 lồng cá đang ngày ngày dựng xây cuộc sống. Họ nuôi cá bằng cỏ, lá chuối, cá mương xay nhuyễn - thứ thức ăn tự nhiên khiến thịt cá dai, thơm, được khách hàng ưa chuộng. Giờ đây, người dân Thông Thụ đã có thể nuôi cá vược, cá lăng, cá bống, trắm giòn... những loại cá trước kia chỉ xuất hiện trong các nhà hàng sang trọng.

Tôi ngồi trên mạn bè, gió từ lòng hồ thổi mát rượi. Chị La Thị Hà, cán bộ nông nghiệp xã, kể: “Từ khi có lòng hồ thủy điện và chính sách hỗ trợ 15 triệu đồng/lồng của tỉnh, nghề nuôi cá lồng mới thật sự phát triển. Người dân được tập huấn kỹ thuật, học cách phòng bệnh cho cá. Giờ trong xã không còn hộ đói, nhiều hộ đã khá giả".

Ông Bùi Văn Hiền, Bí thư Đảng ủy xã Thông Thụ cho biết, trước đây, bà con quanh hồ chủ yếu trồng ngô, sắn, làm nương rẫy, quanh năm thiếu thốn. Từ khi có hồ thủy điện, mặt nước rộng hàng ngàn hécta đã mở ra cơ hội mới: nuôi cá lồng. Và từ vài chục lồng cá thử nghiệm ban đầu, đến nay toàn xã Thông Thụ đã có hàng trăm lồng bè nuôi cá lăng, rô phi, trắm, diêu hồng… Mỗi hộ có thể thu nhập 150-200 triệu đồng/năm, thậm chí có hộ đạt cả tỷ đồng.

2. Đứng trên đập chính Thủy điện Hủa Na - công trình hùng vĩ của vùng Tây Bắc Nghệ An, tôi ngắm nhìn dòng nước chảy qua hầm dẫn dài gần 4 km, nghe tiếng máy tua-bin trầm đục vọng ra từ lòng núi.

Chính nhờ Thủy điện Hủa Na, vùng đất từng nằm trong danh sách xã nghèo của cả nước nay đã khoác lên mình diện mạo mới. Đường bê tông men theo bản làng, trường học mới mọc lên, điện sáng len vào từng nếp nhà sàn. Hàng ngàn hộ dân từng di dời khỏi vùng ngập nay đã có mái ấm khang trang.

Chiều xuống, mặt hồ ánh lên sắc vàng nhạt. Ông Hoàng Xuân Thành, Chủ tịch HĐQT Công ty Thủy điện Hủa Na (PV Power HHC), chia sẻ: "Ngày chúng tôi bắt đầu xây dựng, nơi đây chỉ có núi, rừng và sương mù. Không đường, không sóng điện thoại, mọi vật liệu, thiết bị đều phải vận chuyển qua những con đường hiểm trở, có khi mất cả tuần. Giờ nhìn lại, chúng tôi hiểu rằng mọi gian khó đều đáng giá".

Không chỉ dừng lại ở hoạt động sản xuất kinh doanh, nhiều năm qua PV Power HHC còn thường xuyên có những đóng góp lớn vào công tác an sinh xã hội trên địa bàn. Mỗi năm, Công ty đóng góp hơn 20 tỷ đồng cho Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Nghệ An, giúp bà con có thêm thu nhập từ trồng rừng; cùng gần 2 tỷ đồng được hỗ trợ cho các chương trình an sinh xã hội như: xây nhà tình nghĩa, tài trợ trường học, tặng quà Tết cho 13 điểm tái định cư...

Năm 2025, PV Power HHC đã hỗ trợ xây dựng nhà ở cho 5 hộ dân tại xã Tiền Phong với tổng giá trị 300 triệu đồng, 9 nhà ở cho xã Thông Thụ với giá trị 540 triệu đồng; đồng thời hỗ trợ trực tiếp 150 triệu đồng cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh Nghệ An để đóng góp vào Quỹ xóa nhà tạm cho đồng bào. Những mái ngói đỏ tươi giữa màu xanh núi rừng như nốt nhạc hân hoan giữa bản nghèo. Ở Trường Tiểu học Tri Lễ 2, lũ trẻ tung tăng trong ngôi nhà đa chức năng mới tinh, là công trình do Thủy điện Hủa Na trao tặng. “Có chỗ học, chỗ chơi, các cháu vui lắm” - một cô giáo trẻ nói, ánh mắt long lanh niềm vui giản dị.

Tháng 9, tháng 10 vừa qua, khi hàng loạt cơn bão đổ bộ gây mưa lớn, sạt lở, lũ quét..., PV Power HHC đã quyên góp 450 triệu đồng để ủng hộ người dân các xã: Thông Thụ, Tiền Phong, Tương Dương, Tam Quang, Lượng Minh, Tam Thái... Đồng thời, huy động CBCNV tham gia giúp dân khắc phục thiệt hại.

Khi chia tay, anh Bùi Huy Thành, Giám đốc PV Power HHC, tiễn tôi một đoạn xa. Anh tâm sự: “Chúng tôi làm thủy điện, nhưng điều tự hào nhất không phải là mỗi năm phát được bao nhiêu triệu kWh, mà là nhìn thấy đời sống của bà con quanh hồ ngày một khấm khá hơn".

Chiều buông, mặt hồ lặng như tờ. Xa xa, những bè cá của anh Sáng, anh Thuận loang ánh đèn, như dải sao rơi xuống nước. Trẻ con nô đùa trên bờ, tiếng cười nói vọng giữa núi rừng. Từ lòng hồ, những con cá lại quẫy nước, như hát mừng mùa mới.

Chúng tôi chợt nghĩ, có những công trình không chỉ được dựng lên từ bê tông và cốt thép, mà còn là ký ức, là sinh kế, là niềm tin. Thủy điện Hủa Na - dòng điện từ đại ngàn - đã và đang thắp sáng không chỉ những ngọn đèn trong thành phố xa xôi, mà còn sưởi ấm những giấc mơ ấm no bên lòng hồ.