Những năm trước đây, khi nói đến doanh thu của ngành dầu khí, người ta thường chỉ nghĩ đến nguồn thu từ xuất khẩu dầu thô - nguồn thu lớn nhất của PVN. Nhưng, xuất khẩu dầu thô hiện nay không còn chiếm vị thế áp đảo trong tổng doanh thu của PVN như trước nữa. Cán cân giữa doanh thu xuất khẩu dầu thô và dịch vụ dầu khí đang có sự thay đổi nhanh chóng. Giờ đây, ngành Dầu khí Việt Nam đang bước đi trên 2 lĩnh vực: cung ứng dịch vụ và khai thác dầu khí.

Các loại hình dịch vụ cung cấp cho hoạt động thăm dò, khai thác và sản xuất kinh doanh của ngành dầu khí ở Việt Nam đầy tiềm năng, với quy mô toàn thị trường hàng chục tỉ USD. Những năm trước đây, các doanh nghiệp Việt Nam chỉ hưởng được những phần nhỏ trong “chiếc bánh” khổng lồ này, với thị phần chưa tới 20%.

Nhưng từ năm 2009, PVN quyết định đẩy mạnh phát triển mảng dịch vụ dầu khí, nhằm nâng dần tỷ trọng dịch vụ do các doanh nghiệp trong nước cung cấp lên 30-35%. Đồng thời, PVN cũng sắp xếp lại các doanh nghiệp dịch vụ theo hướng tập trung và chuyên môn hóa, với hàng chục cuộc sáp nhập, nhằm giải quyết tình trạng phân tán và giẫm chân nhau. Kết quả đạt được cũng thật nhanh chóng.

Năm 2009, doanh thu dịch vụ của PVN đạt hơn 90 nghìn tỉ đồng, năm 2010 đã đạt hơn 167 nghìn tỉ đồng. Đến năm 2011, PVN đạt mức kỷ lục về doanh thu dịch vụ dầu khí 207 nghìn tỉ đồng, bằng 30,8% tổng doanh thu toàn Tập đoàn, cao hơn so với mục tiêu đã đề ra (25-30%). Sang đến năm 2012, doanh thu dịch vụ dầu khí đạt mức 236.338 tỉ đồng, tăng trưởng 13,7% so với năm 2011, đưa dịch vụ dầu khí trở thành một trong những lĩnh vực chủ yếu của PVN.

Các loại hình dịch vụ dầu khí của PVN sau 7 năm phát triển mạnh mẽ không những đáp ứng được đầy đủ thị trường trong nước, mà còn có khả năng cạnh tranh mạnh mẽ ở thị trường quốc tế. Trên 60% doanh thu dịch vụ của PVN hiện nay đến từ các hợp đồng cung cấp cho khách hàng nước ngoài.

Đặc biệt, mảng dịch vụ cơ khí dầu khí của Việt Nam đang phát triển rất nhanh. Các doanh nghiệp (DN) thành viên như Liên doanh Vietsopetro (VSP), Tổng Công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí (PTSC) có thể chế tạo một phần giàn khoan, giàn khai thác và các công trình phục vụ hoạt động khai thác trên biển.

Bằng việc thành lập các văn phòng đại diện tại Singapore và Malaysia, gần đây nhất PTSC đã thắng thầu quốc tế trong việc cung cấp 3 tàu dịch vụ cho Tập đoàn Dầu khí Petronas (Malaysia). Theo số liệu từ Bộ Công thương, tính đến nay đã có 28 dự án đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực dầu khí được cấp giấy chứng nhận với tổng mức đầu tư gần 8 triệu USD, trong đó có 17 dự án đang triển khai hoạt động.

Ngoài ra, PVN đã ký hơn 50 thỏa thuận hợp tác đầu tư với các nước. Các dự án trọng điểm có thể kể tới công trình phát triển mỏ Nhenhexky tại Liên bang Nga (Liên doanh Rusvietpetro thực hiện), dự án phát triển mỏ Junin 2 tại Venezuela (PVEP thực hiện), dự án thủy điện Luông Phabăng tại Lào (PVPower thực hiện)... Sự thành công của các dự án trên có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc thực hiện các mục tiêu chiến lược mà ngành đã đề ra, góp phần tích cực bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước.

Cách đây 10 năm, có nằm mơ cũng không thể tin được rằng Việt Nam có thể chế tạo thành công một giàn khoan tự nâng theo tiêu chuẩn thế giới. Nhưng chúng ta đã có câu trả lời khi những kỹ sư, công nhân người Việt hoàn toàn có thể làm chủ được những kỹ thuật, công nghệ hiện đại và tiên tiến này, sau những nỗ lực, cố gắng không mệt mỏi. Sự thành công của công trình giàn khoan tự nâng Tam Đảo-05 do Liên doanh Việt- Nga Vietsovpetro làm chủ đầu tư và Công ty CP Chế tạo giàn khoan dầu khí PV Shipyard làm tổng thầu, là bằng chứng đanh thép nhất. Đây là giàn tự nâng lớn nhất từ trước đến nay do Việt Nam tự thiết kế và chế tạo.

Giàn Tam Đảo-05 có tổng khối lượng hơn 18 nghìn tấn, chiều dài thân giàn 167 m, khả năng chất tải 2.995 tấn. Đây là công trình có tính chất công nghệ rất phức tạp, khối lượng thi công lớn (lớn hơn 1,5 lần so với giàn khoan đầu tiên – giàn Tam Đảo 03). Giàn được thiết kế hoạt động ở độ sâu mực nước biển tới 120m, khả năng khoan tới độ sâu 9.000m và có khả năng chịu được điều kiện thời tiết khắc nghiệt, chịu được sức gió bão trên cấp 12, chiều cao sóng 22m. Giàn khoan Tam Đảo 05 có giá trị 230 triệu USD.

Việc chế tạo thành công các giàn khoan tự nâng trong nước đã đưa Việt Nam trở thành một số ít quốc gia trên thế giới (khoảng 10 nước) có khả năng tự thiết kế chi tiết, chế tạo, chạy thử giàn khoan tự nâng hoạt động ở vùng biển sâu, khí hậu khắc nghiệt. Các giàn khoan tự nâng Tam Đảo 03, Tam Đảo 05 do PV Shipyard chế tạo có khả năng hoạt động khoan thăm dò ở hầu hết các vùng biển thuộc thềm lục địa Việt Nam; tạo ra bước đột phá, tự chủ về khoa học công nghệ và đóng góp một phần trong việc bảo đảm an ninh quốc phòng, giữ vững chủ quyền biển đảo Việt Nam.

Trong năm 2016, Bộ Công thương đã đề xuất dự thảo Nghị định quy định về đầu tư nước ngoài trong hoạt động dầu khí gồm 5 chương, 32 điều. Dự thảo đã đề xuất những quy định cụ thể về: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư nước ngoài; triển khai dự án dầu khí; quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài. Theo dự thảo, Chính phủ khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân Việt Nam đầu tư nước ngoài trong hoạt động dầu khí. Có thể nói, cơ hội để PVN tăng tốc xuất khẩu dịch vụ dầu khí đang mở ra, mỗi thành công của các dự án thăm dò khai thác ở nước ngoài đều tạo ra bước phát triển mới của Tập đoàn. Chính vì vậy, Ban lãnh đạo PVN mới đây đã sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp, nâng cao chất lượng dịch vụ và nâng cao hiệu quả quản trị, nhằm thực hiện thành công kế hoạch đầu tư nước ngoài trong thời gian tới.

CÁC LOẠI HÌNH DỊCH VỤ DẦU KHÍ CỦA CÁC ĐƠN VỊ THÀNH VIÊN

Tổng Công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC):

PTSC là đơn vị chủ lực của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ cơ khí dầu khí cho các công trình ngoài khơi thuộc các dự án khai thác và phát triển mỏ dầu và khí tại Việt Nam hiện nay.

• EPCI công trình biển: PTSC hiện là nhà thầu xây lắp dầu khí hàng đầu tại Việt Nam và có uy tín trong khu vực, cung cấp các dịch vụ Thiết kế, Mua sắm, Chế tạo, Thi công, Vận chuyển, Lắp đặt, Đấu nối và Chạy thử (EPC/EPCIC) cho các công trình ngoài khơi như các giàn khoan, giàn đầu giếng, giàn nén khí, giàn công nghệ trung tâm, giàn nhà ở, giàn nửa nổi nửa chìm, tàu chứa và xử lý dầu (FSO/FPSO), các hệ thống ngầm dưới biển (subsea),…
  Với đội ngũ cán bộ công nhân viên nhiệt tình và sáng tạo trong công việc, làm chủ công nghệ, PTSC đã thực hiện gần 60 dự án EPC/EPCI đảm bảo an toàn, chất lượng, tiến độ, hiệu quả và được các khách hàng trong và ngoài nước đánh giá cao, như: Talisman, Premier Oil Vietnam, Petronas, British Petroleum, Cửu Long JOC, Hoàng Long JOC, Biển Đông POC, Thăng Long JOC, Lam Sơn JOC, Total E&P, ONGC,… Hàng loạt các công trình lớn mang tầm kỷ lục quốc gia với tổng khối lượng chế tạo lên đến hàng trăm nghìn tấn đã được thực hiện hoàn toàn bởi người lao động Việt Nam. Đặc biệt, PTSC hiện tại đã có khả năng thực hiện thiết kế chi tiết bởi 100% các kỹ sư Việt Nam cho các công trình dầu khí biển trong và ngoài nước. Với năng lực và kinh nghiệm hiện tại, Tổng công ty DVKT đang tiếp tục phát triển và phấn đấu để trở thành nhà thầu EPC/EPCIC hàng đầu trong khu vực.
• Các dự án công nghiệp: Tổng công ty DVKT đã và đang mở rộng triển khai các dự án EPC bao gồm Thiết kế kỹ thuật, Thiết kế chi tiết, Mua sắm, Thi công và Chạy thử cho lĩnh vực công nghiệp trên bờ như: xây dựng các nhà máy điện, nhà máy lọc hóa dầu, cụm thiết bị công nghệ và cơ khí, nhà máy sản xuất phân bón,… đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và yêu cầu khắt khe nhất của khách hàng.
• Cung cấp kho nổi FSO/FPSO: PTSC đang sở hữu và đồng sở hữu 5 FSO/FPSO, tổ chức cung cấp các dịch vụ vận hành, khai thác, bảo dưỡng sửa chữa cho 8 tàu FSO/FPSO trong và ngoài nước và là đơn vị trong nước đứng đầu Việt Nam trong việc làm chủ công nghệ quản lý, vận hành, bảo dưỡng tàu FSO/FPSO.
• Dịch vụ cung ứng tàu chuyên ngành dầu khí: PTSC hiện đang sở hữu đội tàu dịch vụ dầu khí lớn nhất Việt Nam bao gồm các tàu dịch vụ hiện đại như tàu kéo, thả neo và vận chuyển hàng hóa giữa bờ và giàn khoan (AHTS), tàu định vị động học (DP1 & DP2), tàu chữa cháy, tàu trực mỏ, tàu bảo vệ,… được vận hành bởi đội ngũ thuyền viên Việt Nam có năng lực, nhiều kinh nghiệm.
• Khảo sát địa chấn, địa chất và công trình ngầm: Đây là các dịch vụ đặc thù, đòi hỏi tính chuyên môn cao, yêu cầu công nghệ và kỹ thuật cao đồng thời cũng là các dịch vụ không thể thiếu trong hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí và an ninh biển. Cùng với sự phát triển của lĩnh vực tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí, dự kiến tiềm năng phát triển dịch vụ này là rất lớn. Tổng công ty DVKT hiện là đơn vị duy nhất trong Tập đoàn và cả nước có đủ năng lực và kinh nghiệm để triển khai đồng bộ các dịch vụ khảo sát đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
• Lắp đặt, vận hành, bảo dưỡng công trình biển:
  Các dịch vụ chính:
  • Chế tạo các cấu kiện từ nhỏ tới trung bình phục vụ cho công tác lắp đặt ngoài khơi;
  • Vận chuyển, lắp đặt, đấu nối và chạy thử các công trình dầu khí biển;
  • Sửa chữa, nâng cấp các công trình dầu khí biển;
  • Di dời, tháo dỡ các công trình dầu khí biển;
  • Vận hành, bảo dưỡng các công trình dầu khí;
  • Cung ứng nhân lực hỗ trợ vận hành, bảo hành các công trình dầu khí;
  • Cung cấp vật tư phụ tùng, dịch vụ kho ngoại quan phục vụ cho công tác vận hành bảo dưỡng, lắp đặt và đấu nối, chạy thử, đại tu, bảo dưỡng trang thiết bị an toàn, cứu hỏa, cứu sinh, kiểm tra, cấp chứng chỉ cho các thiết bị …
• Cảng dịch vụ: PTSC đang quản lý và vận hành hệ thống gồm 8 căn cứ cảng dịch vụ tại tất cả các trung tâm trên cả 3 miền Bắc , miền Trung và miền Nam với tổng diện tích hơn 345 héc ta như: Cảng PTSC Đình Vũ (15,2 ha), Cảng Nghi Sơn (35 ha), Cảng Hòn La (8,8 ha), Cảng Sơn Trà (10 ha), Cảng Dung Quất (4,2 ha), Cảng tổng hợp Phú Mỹ (26,5 ha), Cảng Sao Mai – Bến Đình (163 ha), Cảng Hạ lưu Vũng Tàu (82,2 ha). Trong số các cảng trên, có 5 cảng được sử dụng làm căn cứ hậu cần dầu khí, gồm: Cảng Nghi Sơn, Cảng Dung Quất, Cảng Sao Mai – Bến Đình, Cảng tổng hợp Phú Mỹ, Cảng Hạ lưu Vũng Tàu. Nhờ đó, PTSC đã đáp ứng đầy đủ các dịch vụ hậu cần cho tất cả các công ty và nhà thầu đang hoạt động thăm dò khai thác dầu khí Việt Nam.